THAM THIỀN VƯỢT MẠT HẬU LAO QUAN
Mạt hậu nghĩa là cuối cùng, lao quan là cửa ải kiên cố, khó vượt...
Ba cửa ải Sơ Quan 初關, Trùng Quan 重關, và Mạt Hậu Lao Quan 末後牢關 là những cột mốc then chốt trong tiến trình tu chứng của Tổ Sư Thiền (祖師禪), đặc biệt nổi bật trong dòng Thiền Tông Đông Sơn – Lâm Tế – Tào Động, liên quan mật thiết đến pháp tu Tham Thoại Đầu và Giữ Nghi Tình.
Các thiền sư như Hư Vân, Thạch Sương Khánh Chư, Đại Huệ Tông Cảo, Hoàng Bá, Triệu Châu, Lâm Tế thường nhắc đến ba cửa này. Trong Thiền Tông Trung Hoa, ba cửa ải này tương ứng với ba giai đoạn tu:
- Ngộ đạo (Kiến tánh)
- Tu hành sau ngộ (Tu hành tương ưng)
- Triệt để vô ngộ (Vô ngộ cũng chẳng chứng)
KIẾN TÁNH (SƠ QUAN) ↓ MÀI DŨA / TU SAU NGỘ (TRÙNG QUAN) ↓ TRIỆT ĐỂ VÔ NGỘ (MẠT HẬU LAO QUAN)
| Cửa Ải | Mục tiêu | Pháp khí | Biểu hiện |
|---|---|---|---|
| Sơ Quan | Kiến tánh – Ngộ nhập | Sát Nhân Kiếm | Phá ngã chấp, đạt nghi tình tuyệt hậu |
| Trùng Quan | Mài giũa ngộ – hành giải tương ưng | Hoạt Nhân Kiếm | Không trụ pháp, vào ra tự do |
| Mạt Hậu Lao Quan | Triệt ngộ – vượt khỏi chứng ngộ | Vô Kiếm | Vô sở đắc, sống đạo, không vướng bóng dáng ngộ |
MẠT HẬU LAO QUAN 末後牢關 – CỬA ẢI KIÊN CỐ CUỐI CÙNG
💠 Nghĩa:
“Mạt hậu” nghĩa là cuối cùng, “lao quan” là cửa ải kiên cố, khó vượt.
Đây là cửa ngộ rốt ráo, khi hành giả vượt ra ngoài tất cả pháp – kể cả sự chứng ngộ.
💠 Nội dung:
Là cửa hoàn toàn thoát ly kiến thủ, ngay cả ý niệm “đã ngộ” cũng bị quét sạch.
Không còn gì để thủ xả, không còn dấu vết chứng ngộ hay giải thoát – gọi là “xả phược hoàn đan, nhập triệt để vô sanh.”
Không còn “người tu – pháp tu – đạo quả”; tất cả được buông rơi.
💠 Biểu hiện:
Hành giả trở nên vô sự nhân (người không việc), đi đứng nằm ngồi đều là đạo.
Đây là cảnh giới “không ngộ cũng chẳng mê”, “ngộ mà không có người ngộ”, là chỗ triệt ngộ viên mãn.
💠 Lộ trình tu tập PHÁ QUAN:
🎯 Mục tiêu:
- Thoát khỏi luôn cả bóng dáng của “chứng đắc”
- Vô sở trụ, vô hành giả, vô đạo – sống đạo tự nhiên
- Cảnh giới “ngộ mà vô ngộ”, “vô sự nhân”
🧩 Công án đại biểu:
💥 Phật là gì? – Đáp: Ba cân gai
- Tăng hỏi ngài Động Sơn Thủ Sơ 1: Thế nào là Phật?
- Ngài Động Sơn đáp: Ba cân gai
👉 Đây là công án vượt khỏi ý niệm “Phật – không Phật”, “ngộ – không ngộ”, để hành giả chặt đứt cả dấu vết của ngộ.
🧘♂️ Cách hành trì vượt Mạt Hậu Lao Quan
Buông bỏ luôn cả sở đắc, kể cả “kiến tánh” cũng là huyễn.
Không còn câu thoại để tham, không còn nghi tình để giữ, mỗi hành vi đều là đạo.
Hành giả trở về đời thường một cách trọn vẹn, không còn dấu vết tu chứng, tự nhiên như người ngu.
Như trong Lăng Già: “Sau khi thấy tánh, như người câm nằm mộng – không thể nói được.”