GIÁP SƠN THUYỀN TỬ
TS Thuyền Tử nói: *Câu khắp dòng sông này, mới gặp được một con cá vàng*
THÙY
Ngài Đan Hà dạy chúng:
Trên không miệng ngồi che mỏ, dưới không tác đặt để đứng. Lưỡi câu bằng trăng, mồi làm mới để câu bên bến nước trong. Muốn cheo qua, sáo hoa lan, dưới tìm con cá chép, ngay lúc lá đục ngaoỳ dưới lá sen, bắt được?
CỬ - BẢN TẮC:
Ngài Đầu Tử cử:
Giáp Sơn 1 tham vấn ngài Thuyền Tử 2. Thuyền Tử hỏi:
Thả dây nhợ ngàn thước
Vớ y dưới đáy câu
Cách lưỡi câu ba tấc
Tại sao ông không nói?
Giáp Sơn vừa mở miệng. Thuyền Tử đánh Sư rơi xuống nước. Giáp Sơn vừa mới ngoi lên mặt nước. Thuyền Tử đánh và bảo nói mau, nói mau. Giáp Sơn định nói. Thuyền Tử đánh tiếp. Giáp Sơn bỗng nhiên đại ngộ phút giây này, và gật đầu 3 cái.
Thuyền Tử nói: Giày nhờ đâu sao mặc anh câu, hãy để trong làng thị tự nhiên xuất cách
Giáp Sơn hỏi: Ném mồi thì câu, ý Thầy thế nào?
Thuyền Tử nói: Giày nhờ nói trên mặt nước, xác định được ý có không, nói mau, nói mau
Giáp Sơn thưa: Lời có huyền diệu nhưng không phương pháp, lưỡi nói mà không nói
Thuyền Tử nói: Câu khắp dòng sông này, mới gặp được một con cá vàng
Giáp Sơn bịt tai lại.
Thuyền Tử nói: Đúng thế! Đúng thế!
BÌNH XƯỚNG
Ngài Đầu Tử nói:
Thiền sư Đức Thành Thuyền Tử ở Hoa Đình Tú Châu, hình dung đạo mạo, độ lượng hơn người. Sư được tâm ấn với ngài Dược Sơn cùng với ngài Đạo Ngô và ngài Vân Nham.
Khi xa ngài Dược Sơn, Sư nói với Đạo Ngô và Văn Nham. Hai huynh mỗi người một phương xiển dương Tông chỉ của Ngài Dược Sơn.
Riêng tôi bản chất quê mùa, chỉ thích non nước, tiêu dao tự tại không có tài năng.
Sau này biết chỗ ở của tôi, gặp một Tọa chủ nào thông minh trí tuệ thì chỉ cho họ đến đó, hoặc đem sở đắc bình sinh nhận được hướng dẫn họ để báo đáp ân Tiên Sư.
Từ ngày chia tay, Sư đến bến Tú Châu Hoa Đình, chèo chiếc thuyền con tùy duyên qua ngày, tiếp người qua lại quanh năm.
Người bây giờ không biết bậc ẩn cư này, từ đây gọi Ngài là Hòa thượng Thuyền Tử.
Một hôm đậu thuyền bên bờ ngồi chơi, có vị quan hỏi: Việc hằng ngày của Hòa thượng thế nào? Ngài đưa cây chèo lên nói, hội chăng?
Vị quan thưa: Không hội.
Ngài nói: Chèo tạt sóng xanh, cá vàng khó gặp
Sau này, Đạo Ngô đến Kinh đô, gặp lúc Giáp Sơn thượng đường.
Có vị tăng hỏi: Thế nào là pháp thân?
Giáp Sơn đáp: Pháp thân vô tướng.
Hỏi: Thế nào là pháp nhãn?
Đáp: Pháp nhãn không vết
Bặt chợt Đạo Ngô cười. Giáp Sơn xuống tòa thăm Đạo Ngô.
Sư vừa tới nơi rối rít tiếp đón, hỏi rằng: Tại sao nghe ngài bậc đệ Thượng tọa cười, cũng mong Thượng tọa từ bi chỉ dạy
Đạo Ngô nói: Hứa thường là kẻ xuất thế, nhưng chưa có thầy hướng dẫn
Giáp Sơn nói: Tôi có điểm xuất xứ không đúng, xin Ngài nói rõ
Đạo Ngô nói: Thỉnh Sư đến bến Hoa Đình Thuyền Tử
Giáp Sơn hỏi: Người này như thế nào?
Đạo Ngô đáp: Người này trên không miệng ngồi che, dưới không có đất cắm dùi, nếu Sư đến đó nên thay đổi y phục
Giáp Sơn giã từ cảm tạ chúng hành lý đến bến Hoa Đình.
Thuyền Tử vừa thấy hỏi: Đại đức ở chùa nào?
Giáp Sơn thưa: Chùa thì không trụ, trụ thì không dừng.
Thuyền Tử nói: Không đúng thì giống cái gì?
Giáp Sơn thưa: Không phải pháp hiện tại.
Thuyền Tử nói: Học ở đâu được như thế?
Giáp Sơn thưa: Chẳng phải chỗ lãnh hội của tại mặt.
Thuyền Tử nói: Một câu làm hết, một câu huyền diệu nhưng không được thực tịch.
Giác Phạm nói: ngày nay Thầy truyền cho câu này, nói trước sau đều nói có. Không thì nói mấy năm trước Sư không lưu mà thôi.
Ngài Tào Sơn nói: Thoạt mắt pháp người phán thẳng hợp. Nếu cần nghiệm rõ về chơn hay ngụy, có chỗ 3 thứ Sấm lậu:
-
Kiến Sấm lậu: cơ không lìa vị rơi vào biển đục.
-
Tình Sấm lậu: tình còn lấy bỏ, chấp chặt vào sở kiến.
-
Ngữ Sấm lậu: kết quả sự nhiệm mầu không có tông, cơ hoàn toàn mê mờ, xoay vần trong thế trí.
Lập ra Sấm lậu trên đúng với bệnh này.
Thuyền Tử còn nói, thả giày như ngàn thước ý dọc làm ngộ, mồi biết việc quan trọng nên thảy nhau lao động, tiếp nối nhập biển. Thế nên, Thuyền Tử nói, gặp được câu ai biết, còn cũng chỉ biết đơn đó rằng: Chỗ ông ở không nói Ngài Dược Sơn ai biết ông là chỗ đó. Ta ba mươi năm nước, ngay sau ông không nên sống này. Hôm nay ông đại thông suốt, ông trong chốn thị như một người xuất cách chỗ truyền lại, đúng chỗ thời truyền.
Giáp Sơn từ giã ra đi, nhiều lần quay đầu lại nhìn.
Thuyền Tử gọi: Xà Lê!
Giáp Sơn quay đầu nhìn. Thuyền Tử dựng đứng mái chèo nói: Ông nghĩ còn điều gì khác ư?
Thuyền Tử lật úp thuyền xuống nước thị tịch.
Theo sư nói mà định có không. Thiền sư Thông Huyền Tịnh trong “Kiếp ngoại lạc hồn ca” phân tích rằng:
Phao nổi là xác định tiêu chuẩn câu cá. Làm phao bằng gỗ nổi trên mặt nước, móc mồi vào lưỡi câu. Xem sự chìm nổi mà xác định được cá có cắn câu hay không, nên đặt tên như thế.
Than ôi! Tổ Ông Thăng Mặc thường dạy đệ tử rằng:
“Truyền pháp như ngài Thuyền Tử, câu pháp như Nhị Tổ.” Ngày nay Thầy trò chúng ta nếu không được như vậy, thì làm sao có thể gánh vác đại pháp của Đức Như Lai ư? Nếu được như vậy, thì đâu còn lo đạo Tổ không hưng thạnh ư? May thay gặp ngài Đầu Tử nêu cao chí khí của bậc Tiên Giác, làm điểm tựa cho đời sau.
TỤNG CỔ
Ba mươi năm bơi thuyền chốn hiểm nguy.
Câu chạm trúng được cứu sống người.
Núi Giáp dự phận vạn ngàn xưa.
Sáng ngời non nước muôn trùng mới.
BÌNH XƯỚNG
Ngài Lâm Tuyền nói:
Đức Phật Thế Tôn ba sông từ Bát Nhã trên sông nước vô minh giữa con sông sinh tử. Chiếc thuyền này đều làm bằng Vạn Hạnh. Lúc bến Thuyền, chúng sanh ra khỏi bờ này sanh tử đến bờ kia Niết Bàn.
Ngài còn nói:
Nay các Tỳ Kheo nên biết, Như Lai là pháp chủ thi chiếc thuyền, pháp còn phải bỏ, huống là phi pháp. Ta không nghi thời Tượng pháp về sau, có ngài Thuyền Tử đó sông lưu thuyền, tùy duyên với đời mà đạt được lợi điều. Tha thiết mình mạt học làm theo Tứ Phủ, cũng có chỗ sanh trí tò trong sanh tử, cắt đứt cội nguồn thầy Phật dạy.
Tụng bản lão tụng:
Ba mươi năm bến thuyền câu, Lưỡi câu hàn sắc Hoàng Năng. Lật thuyền không sóng mở cũng sắc. Giày nhờ câu móc vớ đuổi. Mới rõ ngộ pháp thuyền xuống dây, Dặn lòng suốt lạnh sanh tiêu. Ba mươi năm thuyền chở mói, Thuyền ngư nhân ngọc đá trần treo. Nước trong vớ cá lặn không chài, Bể rộng cá lội không dây câu. Chẳng chấp cũm lao được mới thấu.
Đã gặp được Giáp Sơn, hết lòng truyền trao. Tiếng vang xung tận mãi ngàn sau. Đâu chỉ rằng ngồi non nước muốn trùng mà thôi ư? Ôi! Có biết chăng?
Từ hai ngữ bỏ nơi phân phái,
Khó đem hữu hạn so vô hạn.
✨ Nguồn: …